Γι' αυτό, το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου στόχο έχει να ενθαρρύνει, να προωθήσει και να υποστηρίξει την εξοικείωση των παιδιών με όλες τις εκφάνσεις της γλώσσας που αφορούν τον προφορικό και το γραπτό λόγο.

Οι δραστηριότητες προφορικού και γραπτού λόγου αναπτύσσονται παράλληλα σ' ένα πλαίσιο, όπου η γνώση και η γλώσσα δομούνται εξελικτικά μέσα σ' ένα υποστηρικτικό μαθησιακό περιβάλλον, που ενισχύει τις προσπάθειες των παιδιών για την κατάκτησή τους.

Προφορικός λόγος

Τα περισσότερα παιδιά έρχονται στο νηπιαγωγείο έχοντας κατακτήσει με φυσικό τρόπο τον προφορικό λόγο, ανάλογα φυσικά με το περιβάλλον όπου μεγαλώνουν.

Το σχολείο καλείται να τα βοηθήσει να οργανώσουν τον προφορικό τους λόγο και να τον καλλιεργήσουν, δηλαδή:

Να συμμετέχουν σε συζητήσεις, παίρνοντας διαδοχικά το λόγο.
Να αναλαμβάνουν άλλοτε το ρόλο του ομιλητή και άλλοτε του ακροατή.
Να διηγούνται προσωπικές εμπειρίες, διατηρώντας τη διαδοχική σειρά των γεγονότων.
Να αφηγούνται ιστορίες - παραμύθια.
Να περιγράφουν αντικείμενα - εικόνες.
Να εξηγούν κάτι που έκαναν.
Να αιτιολογούν την άποψή τους ή την πράξη τους.
Να επιχειρηματολογούν για να πείσουν τους άλλους για κάτι που πιστεύουν ή προτιμούν.

Όλα αυτά βέβαια γίνονται σε απλό επίπεδο, ανάλογα με την ηλικία τους, μέσα από ποικίλες δραστηριότητες, όπως ανακοινώσεις, ακρόαση παραμυθιών, αναδιήγηση, συνέχιση μιας ιστορίας, χωρισμός σε ομάδες με διαφορετικούς ρόλους, παρατήρηση αντικειμένων, εικόνων κ.λπ.

Όλα τα παιδιά καλούνται να παίρνουν πολλές φορές το λόγο κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας και η νηπιαγωγός προσπαθεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις που θα ενθαρρύνουν και θα διευκολύνουν τη συμμετοχή τους στην κουβέντα της τάξης.

Θα ήταν ευκταίο και οι γονείς στο σπίτι να συνεχίζουν την προσπάθεια αυτή και να δίνουν χρόνο στα παιδιά τους να μιλούν, ακολουθώντας τους ίδιους στόχους που θέτει το σχολείο.

Δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος ομιλίας. Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι επικοινωνίας ανάλογα με την περίσταση.

Πρέπει να εξηγήσουμε και να βοηθήσουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι διαφορετικά μιλάμε με τους φίλους μας, με το δάσκαλό μας, με τους γονείς μας, με το γιατρό μας, με κάποιον ξένο. Αλλιώς μιλάμε στο τραπέζι κι αλλιώς στο τηλέφωνο.

Όλα αυτά θέλουν χρόνο, υπομονή, επιμονή και, κυρίως, πολλή αγάπη στα παιδιά που παιδαγωγούνται με τη διδασκαλία.

Γραπτός λόγος

Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο δεν έρχονται όλα με τις ίδιες εμπειρίες ως προς το γραπτό λόγο.

Αυτό εξαρτάται από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Αν έχουν μεγαλύτερα αδέλφια ή ενήλικες που διαβάζουν και διαβάζουν και σ' αυτά παραμύθια, τότε από νωρίς αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την ανάγκη εκμάθησης της ανάγνωσης και της γραφής.

Σκοπός της προσέγγισης του γραπτού λόγου στο νηπιαγωγείο είναι να δώσει ανάλογες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τη γλώσσα των κειμένων, να μη θεωρούν ότι είναι ένα «μυστήριο», να αποκτήσουν κίνητρα για την εκμάθηση και τη χρήση της, πιστεύοντας ότι αυτό θα συμβάλει καλύτερα στη σχολική τους επιτυχία.

Για το σκοπό αυτό, στον χώρο του νηπιαγωγείου διαμορφώνεται ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα λειτουργικής ανάγνωσης, όπως: ονόματα στα ντουλαπάκια των παιδιών, η γωνιά της βιβλιοθήκης με πολλά παραμύθια, πίνακες αναφοράς (εποχές - μήνες - ημέρες), παρουσιάσεις θεματικών ενοτήτων με λέξεις-κλειδιά και ανάλογες εικόνες (ζώα, φυτά, εργασίες κ.ά.). Με αυτόν τον τρόπο, μηχανικά και φωτογραφικά, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν σιγά σιγά τις λέξεις, χωρίς να ξέρουν τα γράμματα. Καταφέρνουν να διαβάσουν το όνομά τους για να μην κάνουν λάθος το ντουλαπάκι τους, μαθαίνουν να ξεχωρίζουν τις λέξεις για την ημέρα, το μήνα και την εποχή και εξοικειώνονται με λέξεις σχετικές με τις δραστηριότητες που γίνονται στην τάξη.

Όταν καταφέρουν να αναγνωρίζουν και να διαβάζουν αυτές τις λέξεις, προσπαθούν να γράφουν το όνομά τους στις εργασίες τους και στις ζωγραφιές τους, μαθαίνουν να γράφουν έναν απλό τίτλο. Στην περίπτωση που δεν θυμούνται κάτι, μπορούν να βοηθηθούν από τους αντίστοιχους πίνακες μέσα στην τάξη.

Δεν διδάσκει γράμματα το νηπιαγωγείο. Δίνει ευκαιρίες ανάγνωσης και γραφής, κατά κάποιον τρόπο μηχανικά (ολική μέθοδος), φωτογραφίζοντας τη λέξη. Δεν απαιτείται γραφή πάνω σε γραμμές, ούτε ορισμένο είδος γραμμάτων (κεφαλαία - μικρά). Αφήνεται ελεύθερο το παιδί να προσπαθήσει χωρίς κανόνες και περιορισμούς.

Στόχος είναι το παιδί, μέσω πολλών δραστηριοτήτων και βιωματικών εμπειριών, να βελτιώνεται σταδιακά και να αποθηκεύει εικόνες λέξεων, που θα το βοηθήσουν στην ανάγνωση κειμένων και στην επικοινωνία του στο γραπτό λόγο.

Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται καλύτερα όταν ξεκινάει από τα ενδιαφέροντα των ίδιων των παιδιών. Όταν εκφράσουν την επιθυμία να γνωρίσουν, να ασχοληθούν με κάτι που θέλουν, τότε πολύ πιο εύκολα το μαθαίνουν και το συγκρατούν.

Η προσπάθεια όμως ανάγνωσης και γραφής δεν πρέπει να περιορίζεται στο σχολικό ωράριο.

Καλό είναι να συνεχίζεται και στο σπίτι. Πάντα παίζοντας και ποτέ πιεστικά. Μπορούμε να διαβάζουμε μαζί επιγραφές, αφίσες, τίτλους παραμυθιών-εφημερίδων, ονόματα από καρτέλες και ό,τι ευχαριστεί το κάθε παιδί. Ακόμα να ζητάμε τη βοήθειά του για να γράψουμε τη λίστα δυο-τριών πραγμάτων που θέλουμε να πάρουμε, βοηθώντας το, αν κάτι δεν ξέρει να συνδυάσει γνώσεις που έχει αποθηκεύσει.

Τα παιδιά έχουν πολλές δυνατότητες, αρκεί να βοηθηθούν σωστά.

Ας τους δώσουμε με αγάπη και ενδιαφέρον το χρόνο που έχουν ανάγκη και μας τον ζητούν, ας ασχοληθούμε σωστά μαζί τους. Είναι η καλύτερη επένδυση κάθε γονέα.

Πηγή: eidikidiapaidagogisi.blogspot.gr