Στα απομνημονεύματα του ο επιδώσας το τελεσίγραφο, Ιταλός πρεσβευτής Grazzi, μας μιλάει, για ένα λαό που αρνήθηκε να αρνηθεί τον εαυτό του, την τιμή και το ένδοξο παρελθόν του και ένα πρεσβύτη που διάλεξε για την πατρίδα του, το δρόμο της θυσίας και όχι της ατίμωσης, που τον έκαναν να αηδιάσει για το επάγγελμα του και να χαρακτηρίσει την επίδοση του τελεσιγράφου «θλιβερό καθήκον».

Αν γυρίσουμε τη μηχανή του χρόνου πίσω στο φθινόπωρο του 40, θα μας φέρει στη μνήμη την πολιτικο-στρατιωτική κατάσταση που επικρατούσε σε μια Ευρώπη κατειλημμένη στο μεγαλύτερο μέρος από τις δυνάμεις της Βέρμαχτ και τους ηγέτες του άξονα να συναγωνίζονται σε επίδειξη θράσους και ισχύος. Η Αγγλία αντιστέκεται λυσσαλέα στις Γερμανικές επιθέσεις αλλά δεν μπορεί να προσφέρει τίποτε σε δυνητικούς συμμάχους.

Η Σοβιετική Ένωση, περιμένει τη σειρά της και ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει ενδεχόμενη Γερμανική επίθεση παρά το σύμφωνο μη επίθεσης και τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα στο Βερολίνο, μετά από κάθε νίκη της Βέρμαχτ. Οι ΗΠΑ συμπαραστέκονται ηθικά στη Βρετανία, αλλά τυπικά παραμένουν ουδέτερες πιστές στην απομόνωση του δόγματος Μονρόε. Η Τουρκία, καιροφυλακτεί για την προώθηση των σχεδίων της στα νησιά του Αιγαίου παίζοντας επιδέξια το ρόλο του επιτήδειου ουδέτερου.

Η Ισπανία αντιστέκεται στις Γερμανικές πιέσεις να προσχωρήσει στις δυνάμεις του άξονα. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν υποκύψει στις θελήσεις της Γερμανίας και η Αλβανία έχει γίνει προτεκτοράτο της Ιταλίας. Η Φασιστική Ρώμη μετά την κήρυξη του πολέμου στην Αγγλία και Γαλλία το Μάιο του 40 δεν τηρεί πλέον τα προσχήματα απέναντι στην Ελλάδα και επιδίδεται στην αναζήτηση αιτίας και αφορμής για τη σχεδιαζόμενη επίθεση εναντίον της χώρας μας. Την 3η πρωινή ώρα της 28ης Οκτωβρίου 1940, μετά το τέλος δεξίωσης στην Ιταλική πρεσβεία, ο Ιταλός πρεσβευτής ζητεί για το νέο αυτοκράτορα της Ρώμης Μουσολίνι, «γη και ύδωρ» με ένα θρασύτατο τελεσίγραφο. Η απάντηση στο τελεσίγραφο ήταν ίδια με την υπερήφανη απάντηση που πήραν οι πρέσβεις του Δαρείου 2500 χρόνια πριν, αλλά τώρα σε πιο σύντομη, πιο λιτή, πιο κατανοητή και χωρίς διπλωματικούς ελιγμούς νεοελληνική γλώσσα ΟΧΙ.

Ο λόγος στη συνέχεια ανήκει στην ιστορία η οποία θα καταγράψει εξελίξεις και γεγονότα που θα προκαλέσουν τη λογική των φρονίμων, θα αναδείξουν ηρωισμούς και αυτοθυσίες, ανεξήγητες ακατανόητες και ασύλληπτες για άλλους λαούς και θα στείλουν στη φοβισμένη ανθρωπότητα και στην αποσβολωμένη Ευρώπη ένα μήνυμα θάρρους και ελπίδας αλλά και μια ανάσα ζωής, σε μια στιγμή που όλα τα' σκιάζε η φοβέρα..

Σήμερα, 83 χρόνια μετά, μπορούμε να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα του ιστορικού ΟΧΙ, αξιολογώντας τις συνέπειες του και ξεπερνώντας το ψευδοδίλλημα, αν το είπε ο Μεταξάς ή ο Ελληνικός λαός που θέτουν μικρόψυχοι, που αδυνατούν να αντιληφθούν το μεγαλείο και την κρισιμότητα των ήμερων εκείνων. Το ιστορικό ΟΧΙ, όποιος και αν το είπε, πραγματοποιήθηκε από ολόκληρο το Έθνος και ήταν ίσως η πρώτη φορά που τα λόγια του δικτάτορα «Alors c'est la guerre.» (Λοιπόν έχουμε πόλεμο), ερχόταν σε πλήρη αρ­μονία με την θέληση του σκληρότατα δοκιμα­ζόμενου από τη δικτατορία Ελληνικού λαού.